Арся ребус

     Аня школаас пасйис арся гаж. Корӧмаӧсь вӧчны мыйкӧ арсяӧс ас киӧн да дасьтыны ребус. Ӧтвылысь уджыштім да со мый артмис. Гашкӧ, кодлыкӧ велӧдчӧмас да удж вылас ковмас.

Коді тӧдас, мый тані дзебӧма?

Кутшӧм кывтэчас артмӧ тані?

Бара юр жуглыштам!

А тані кутшӧм кыв аддзанныд?

Молодечьяс, тӧдінныд кӧ. Позьӧ вочакывъяссӧ вайӧдны комментарийясын.

А татшӧм ки помысь вӧчӧмтор миян артмис. Арся чолӧмалӧм.

Бур арся лов кылӧм ставлы!

Войвыв кодзув

     "Войвыв кодзув" журнал таво пасйӧ 90 во. Коми литература зумыд петас унаысь вежлавліс ним, шӧр редакторӧс, редколлегия, но пыр нуис ӧти нырвизь - петкӧдліс лыддьысьысьяслы ӧнія кадся литература, казьтыліс воддза гижысьясӧс, восьтіс выль нимъяс.

     Ёртасян керкаын кыпыда муніс тшупӧда паслы сиӧм гаж. Ставӧн сьӧлӧмсянь чолӧмалісны "Войвыв кодзув" журналсӧ, сиисны водзӧ югзьӧдны коми кыв радейтысьяслысь туйсӧ.

     Мый менӧ шензьӧдіс-шайпаймӧдіс тайӧ гаж вылас медъёна? Куимтор!

     Дерт жӧ, Коми национальнӧй гимназияса велӧдчысьяслӧн чолӧмалӧм. Зэв мичаа сьылісны, висьтасисны, шмонитісны. Залыс бура вочааліс ичӧт челядьӧс. Менам Аннуш сэн вӧлі да, сыысь нӧшта на долыд. 

     Мӧд кӧ, шензьӧдіс чина мортлӧн пемыдлуныс. Ӧти ставлы тӧдса ань эз куж шуны нимсӧ Тима Веньлысь. Куимысь видліс, и Владимирнас, и Вячеславнас (кыдз помнитсьӧ) шуис, а Вениаминтӧ сэсся залыс отсаліс висьтавны. Но он кӧ тӧд, овсӧ сӧмын шу либӧ мукӧд гижысьясӧс гаровт. Зэв ёна парскис сьӧлӧмӧс татшӧмторйыс. Зэв жаль...

     Коймӧдтор - дзик нин шогтор. Ӧльӧш Рассыхаев висьтасис, Шойнатыын пӧ сӧмын ӧти морт гижӧдчӧма "Войвыв кодзув" вылӧ. Тайӧ нӧ мый? Кытчӧдз ми, коми войтырным, воим, огӧ кӧ лыддьӧй коми газет-журнал? Ӧльӧш вӧзйис чинаяслы отсыштны гижӧдны олӧмаясӧс, студентъясӧс да с.в. Ставӧн бура вочаалісны тайӧ вӧзйӧмсӧ, Надежда Николаевна кӧсйысис гижӧдны журнал вылӧ коми студентъясӧс.
     Зэв бур пас тайӧ - 90 во! Кутам лача, мый журналлы 100 во пасйигӧн позяс шуны, мый гижӧдчысь лыдыс ёна содіс, а сідзкӧ, коми кыв да литература радейтысьыс содіс!
      Чужан лунӧн, "Войвыв кодзув", югъяв яра, инды туй!

Велӧдчӧм йылысь частушкаяс

     Коркӧ гижлі частушкаяс школаын велӧдчысьяс йылысь. Мам тшӧктыліс. Окота пӧ челядькӧд сцена вылын мыйкӧ серамбанаӧн петкӧдчыны, а сьыланкыв чукӧрын став частушкаыс вывті нин гырысьяслы)) Мам корӧм серти унатор лои гижӧма, ачым дышиник да. Гежӧда эськӧ киам перӧтӧ босьтлі, не кӧ мам, Елена Афанасьева да Ӧньӧ Лав))

    Вайӧ ливкӧдлыштам ӧтвылысь.

Сьылам, кыдзи нывъяс-зонъяс

Велöдчам да олам.

Кекöначасьны зэв ёна

Тiянöс ми корам.

Гожöм бöрся усьöм нырöн

Велöдчыны мунi:

Купайтчиг да ворсiгдырйи

Шыпас кудйыс вунi.

Гортса уджтöг талун локтi.

Велöдысьлы шуи:

– Менсьым тетрадь узигкосттi

Марсианин нуис.

Талун урок вылö сёрми –

Часi тоньгöмöс эг кыв.

Велöдысьлы сетны ковмис

Пельöс мыськöм йылысь кыв.

Ӧтуввезйын войбыд шöйтi:

Узьöм-олöм торки.

Шогавны ог понды ньöти –

Урок вылын шкорга.

Юрсиöс ме быдта коскöдз,
Сынала да мыськала.
Муса зонмöй ворсігкостi
Кöсаöд мед кыскалас.

Дöска дорö ог пов петны,

Ставсö талун инда:

Кодi кодлы кампет сетiс,

Кодi кодöс нимтiс.

Асшöр удж ме вöча сюся.

Ок и сьöкыд, челядьö!

Юрöс бергöдлыны мудзи

Суседъяслöн тетрадьö.

Урок вылö öдйö лэба,

Быттьö мышкö быдмис борд,

Сы вöсна мый классын мекöд

Письмöасьö муса ёрт.

Гортö сöмын «витъяс» нуа.

Мамук, тэ менö эн вид.

Содтыны кö «кык» да «куим»,

Ме öд тöда, лоö «вит».

Босьта эстафета бедь!

     Женюк Лобановалы зэв бур мӧвп юрас воӧма - юксьыны ӧта-мӧдкӧд чолӧмалан кывбуръясӧн. Абу на кӧ сэтшӧмыс - видлыны гижны аслыд.

     Менам кудйын унакодь нин чукӧрмис. Юкся тані тіянкӧд. Унджыкыс, дерт, велӧдысьлы сиӧма, тшӧкыда лоӧ чолӧмавны дона велӧдысьӧс класс нимсянь чужан лунӧн, Выль воӧн да с.в. Велӧдысь луныд регыд нин, гашкӧ, кывбурыс ковзяс и тіянлы.

1. Гижлі уджвывса аньлы тшупӧда пас кежлӧ:

Мед талун кутан нюмъявны зэв яра,

Да козин тыра мешöк вöлi чукъя.

Мед дыр кад мысти казьтыштан тэ бара

Со тайö сьöлöм нимкодялан здукъяс!

Мед уна рöма дзоридз пиын вошан,

Да дзирдалана гажыс ёрас синтö.

Мед муса ёртъяссяньыд кылан сöмын ошкöм,

Да медся ыджыд мортлысь кутан чинсö!

Мед шензьöдана мичаöн да шаньöн

Быд олöм здукыд лоö, шогыс вунö.

Мед колян шуда, медся винёв аньöн!

Ми чолöмалам тэнö чужан лунöн!

2. Велӧдысьлы Аньяс лунӧн чолӧмалӧм:

Аньяслӧн став мирса лунӧн

Чолӧмалам пӧся ми.

Мед став шогыс талун вунас,

Медым радланныд пыр Тi.

Пӧся нюмъялас мед шондi –

Ваяс шуд да ыджыд гаж.

Уджныд медым быд лун шонтас.

Ёртныд содас: выль да важ.

Крепыд дзоньвидзалун сиам,

Уна дзоридз, юмовтор.

Медым кӧсйӧмъясныд Тiян

Ставныс збыльмасны, кӧть кор.

Кадыс ӧдйӧ кольӧ бӧрӧ,

Медбур велӧдысьлы ми

Кӧсйысям, мый дневник бӧрын

Регыд ставыс лоас «вит».

3. Велӧдысь лунӧн чолӧмалӧм:

Ми талун, Велӧдысьлӧн лунӧ,

Став классӧн кӧсъям гора шуны,

Мый Тіянӧс ми пыдди пуктам

Да кывзысьны быд здукӧ кутам.

Мед олӧманыд ставыс ладмис,

А сьӧкыдлуныс мед эз падмӧд.

Ми шуд да дзоньвидзалун сиам!

Ті медбур велӧдысьным миян!

4. Коми кыв велӧдысьясӧс аттьӧалӧм:

Коми велӧдысьлӧн киын

Вӧчны сідз, мед коми кывйӧн

Нэмъяс мысти ныв да пиян

Чожа горӧктісны сьывны.

Коми велӧдысьлӧн уджыс

Ставнас Коми мусӧ сывйӧ –

Быдӧн ёрта ёрткӧд кужас

Сёрнитыштны коми кывйӧн.

Коми велӧдысьяс – тайӧ

Зіль да вежавидзысь котыр.

Быдмысь войтыр нимсянь вайӧ

Вӧчам налы муӧдз копыр.

5. Велӧдысьӧс Выль воӧн чолӧмалӧм:

_____________________миян

Бур велӧдысь, челядьлӧн мам.

И радпырысь классӧ ныв-пиян

Век локтӧны джудждӧдны сям!

Ӧд школаын гажа да мича –

Тан сӧвмӧны миян пи-ныв.

Мед Выль воас Тіянлы вичмас

Сюрс «аттьӧ» да уна бур кыв!

Ми сиам, мед эз сулы мудзныд

Да збыльмасны кӧсйӧмъяс пыр.

Мед лов кылӧм лоас век югыд,

А сьӧлӧмныд – радлунӧн тыр!

6. Велӧдысьӧс чужан лунӧн чолӧмалӧм:

Чолӧмалам чужан лунӧн

Тіянӧс ми талун.

Ыджыд аттьӧ кӧсъям шуны

Сьӧлӧмсяньным ставӧн.

Мам кодь лоинныд Ті класслы,

А ми – челядь пыдди.

Лоӧй шуда, видзӧй асьтӧ,

Лун-лун нюмбан лыддьӧй!

     Тані абу ставыс (мый гортса компьютерын вӧлі). Кӧнкӧ тетрадьясам да удж вывса компьютерам уна на чолӧмалӧм. Корся да бара на гижа.

     Эстафета бедьсӧ сета Наталья Дёминалы (НАТА-лы).

     Виччысям чолӧмалӧмъяс!

Садйӧ... Петыркарӧ?

     Лун-мӧд на Мишук детсадйӧ котралӧ, а садйӧ ветлан тшӧт сетісны нин. 3000 шайт гӧгӧр артмӧ, кор муртса унджык, кор этшаджык, тӧлысьнас 21-22 уджалан лун серти. Регыд собанньӧ, дерт, ӧттор-мӧдтор вылӧ чукӧртчам на бать-мам. Татшӧм тай нин ӧнія донъясыд челядьӧс быдтӧмад-видзӧмад.

     Ыджыдджыкъяслы, школаад велӧдчысьяслы, быттьӧ этшаджык мынтан, велӧдчан во заводитчӧмын уджалан тетрадьясысь 3000 шайт гӧгӧр, костас козинъяс да театръяс вылӧ чукӧртчылам да с.в. Сэсся карса школаясын асъя нурнад дон босьттӧг вердӧны, а пажыныд 1600 шайт артмӧ. Тӧда, мый сиктын (Ыджыдвиддзын, шуам) тырмӧдӧны канму сьӧмсӧ и пажын вылас тшӧтш, кӧнкӧ асывнас роксӧ ньӧбан, а пажыныс дон босьттӧг (Визябӧжын, шуам), сэк бара на ёна чинӧ доныс. Миян тай оз-а, буракӧ, дона картупель-няньӧн вердӧны...

     Гырысь челядьлӧн тӧлысся "удждоныс" содӧ сэк, кор найӧ содтӧд кружокъяс вылӧ ветлӧны. Школаас, дерт, нуӧдсьӧ сьылӧм-йӧктӧм-лепитчӧмыд, но окота тай нӧшта кытчӧкӧ гижӧдчыны. Школаысь ӧтдор Максим да Аня тхэквондо да ЛЕГО вылӧ ветлӧны, Аня нӧшта "Радужка" школа-студияын серпасасьӧ, а Максим шахматыысь ворсӧ. Быдлаын бара сьӧм колӧ. 3000 шайтысь унджык кружокъяссьыд быдӧн вылӧ мунӧ.

     Со и артмӧ, мый садикса тшӧтыд - тайӧ тшаква на...

     Чойӧй сералӧ - кагаӧс быдтыны пӧ мӧдысь Петыркарӧ муна. Сэн садикысь серам петана сьӧм мынтӧны бать-мам - 850 шайт. Воча чой сэн олӧ да, ошйысьліс. Тадз, дерт, ме ас карса власьтӧс дивита.

     Но мый, мӧдім Петыркарӧ?))

Ар да джын

     Мишуклы ар да джын кежлас козин дасьтім - мича фоторамка. Эм мый казьтыштны. Збыль, Мишук быдмӧ лунысь лунӧ. Чолӧмалам, муса пиук. Тэ нин ыджыд!

Садйӧ... медводдзаысь...

     Кадыд ӧдйӧ коли, эг и тӧдлы, Мишукӧс нин детсадйӧ корисны. Талун медводдзаысь ветлім час кежлӧ. Сьӧлӧм вылын кыпыд - ичӧт пиук вӧчис ыджыд воськов.

     Мунім садъяд, бураа пырис челядьыд дорӧ, уна чача син водзас аддзис да. А петны куті, кыла, рук-рук бӧрддзис дзӧлюкӧй. Кык час кежлӧ корисны эськӧ, но час мысти кагульничаыд звӧнитчыны кутіс, локтӧй пӧ, босьтӧй кагукнытӧ, оз пӧ бурась некыдз.

     Бӧрдӧма Мишук забеднӧйысла, мамыс кольӧма тӧдтӧм йӧз дорӧ да. Кык лун сэсся тшӧктісны шойччыны, а выльлунсянь бара корисны. Дерт, уна на бӧрдӧм сюрас ичӧт мортлы, век ӧд мам бӧж улын котраліс. Но ставӧн тай та пыр мунӧны. Велалас садъяд да, ёна на гажа аслыс лоас, радейттӧ челядьтӧ, ворснытӧ радейтӧ и.

     А кыдзи Мишук вочааліс менӧ, некор ог вунӧд. Бӧрдӧм шытӧ ылысянь кылі. Пыри группаад, а сійӧ ки паськӧдӧмӧн ме дінӧ котӧртӧ да горзӧ "ма-ма". Муртса аслам синваӧй эз пет. Ачымӧс ичӧтӧн казьтышті. Мам висьтавліс, кор пӧ роддомӧ вокыдла ветлі, эн вӧв кока. Вои пӧ да, порог дорас сувті, а тэ пӧ кузяла кокӧн ме дінӧдз котӧртін бӧрдігтырйи "мам" горзӧмӧн. Ачым пӧ тшӧтш рук-рук бӧрддзи...

     Абу тай пиукӧй мамсьыс ылӧ мунӧма))

Гортса удж

     Максим пи зэв мелі да шань зонка, Мишуккӧд тшӧкыда ворслӧ, кор мамыслы мыйкӧ горт гӧгӧр колӧ вӧчны. Но шулас жӧ, ичӧтъяслы пӧ сэтшӧм лӧсьыд, оз ков рыт-рыт тетрадьяс дорын зунясьны. Та йылысь и кывбур артмис. 

Гортса удж

Ичӧт воклӧн гортса уджлы

Оз ков ньӧти состӧ пуджны:

Котрав лунтыр кысӧй бӧрся,

Лыа пиын зырйӧн гӧрсьы.

Тюръяв машинаӧн, мачӧн,

Мамкӧд шлачӧд кекӧначӧн.

Шлумйы рок да тяпкы сӧчӧн,

Дэльӧд платтьӧ бӧжӧд пӧчӧс.

Чоя-воклысь шкапъяс разьлы,

Гачтӧ некымынысь вазьӧд...

Сӧмын мыйла гижны сюся

Тшӧтш жӧ гортса уджӧн шусьӧ?

Коми велӧдысьлы

     Талун велӧдысьяслӧн лун! Чолӧмалам пыдди пуктана войтырӧс тайӧ кыпыд праздникӧн да сиам пӧслукман челядьӧс, уджын нимкодьлун, ас котырын шуд! Аттьӧ тӧдӧмлун козьналӧмысь! Дерт жӧ, торйӧн ыджыд копыр вӧчам коми кыв велӧдысьяслы, ӧд найӧ быдтӧны чужан му да чужан кыв радейтысь челядьӧс. Ыджыд вын тіянлы!

Нимкодь лоны капитанӧн!

     Аннушлы талун тыри 9 арӧс. Ыджыд нин нылукным. Серавла, миян куим челядь, а быттьӧ ставӧн зонъяс. Ёртасьӧ Аннуш ёнджыкасӧ зонкаяскӧд, ывлаын радейтӧ котравны-гуляйтны, зэв асныра нывка. Но ми ог мырдысьӧн вежӧй сылысь русӧ, видам, дерт, эм кӧ мыйысь, но векджык ошкам мича серпасысь, "4" да "5"-ысь, сцена вылын петкӧдчӧмысь да с.в. Чужан лун кузя унатор козьналісны Аннушлы, а ме помышті нылук йылысь кывбур.

Нимкодь лоны капитанӧн!

Дозмук мыськыны мен дыш -

Мыдзӧ киӧй, мыдзӧ мыш.

Лоӧ тёлькӧдчыны дыр,

Сӧмын тасьті-пань оз быр!

Медводз ассьым чашка босьті,

Мыськи, пожъялі да косьті.

Тайӧ дозйыс медся мича,

Сійӧ синмӧс моз ме видза.

Ичӧт воклӧн кокньыд чашка,

Шыбитлӧ кор, оз и чашкав.

Татысь юлӧ медбур ёртӧй,

Ворсны волывлӧ кор гортӧ.

Сэсся черед паньӧдз воис,

Весиг гажаджык мен лоис.

Гиля-голь да тра-та-та,

Дарйӧн саридз кытшовта.

Дарыс бӧрся вилки вӧтчӧ,

Медводз лӧня, сэсся ӧддзӧ.

Найӧс суӧдӧны паньяс -

Шкапӧ водалӧны шаня.

Мыськан дозйӧ тасьті тюрис,

Сылы тшӧтш жӧ быгйыс сюрис.

Босьті мӧдӧс, витӧс, квайтӧс,

Бура нирта, ок и няйтӧсь!

Со нин караб гыяс вывті

Бӧрӧ-водзӧ чӧла кывтӧ.

Ыджыд ваыс улӧ пырӧ,

Сэсся бара качӧ нырыс.

Эг и тӧдлы, уджӧй эштіс,

Быгъя саридз ылӧдз вешті.

Дозмук шкапын, сӧстӧм бана.

Нимкодь лоны капитанӧн!

     Чужан лунӧн, муса нылук! Радейтам!