Куим челядь?!

     Ӧльӧш Рассыхаев гижӧ, мый колӧ ёнджыка мӧвпавны канмулӧн талунъя олӧм йылысь блогъясаным. Но мый, мӧвпалыштам?

     Ме кӧсъя сёрнитыштны кага чужтӧм йылысь. А стӧчджыка кӧ сы йылысь, отсасьӧ-ӧ канму кага быдтӧмын либӧ прӧста висьталӧ, мый отсасьӧ. Дерт, коми йӧз велалӧмаӧсь ас сьылі вылас ставсӧ кыскыны, некодлысь нинӧм оз корны. Но век жӧ...

     Кагукӧс том бать-мам лӧсьӧдӧны, мед джудждӧдны муслунсӧ. Кагука котыр - тайӧ тырвыйӧ котыр. Дерт, том гозъя чужтӧны ичӧт мортсӧ аслыныс, оз кодлыкӧ. Отсӧг ёна некодсянь оз виччысьны. Да и код отсалас, шуам, патераӧн? Канму важӧн нин оз сет оланінтӧ, сӧмын корсюрӧ, но тайӧ мӧд сёрни. Та вӧсна и медводдза кагукыд чужӧ либӧ недыр кад мысти кӧлысь бӧрся, кор юрыд бергалӧ на шудысла, либӧ ёна нин сёрӧн, кор бать-мам зумыда сувтӧны кок йылӧ, сійӧ жӧ патерасӧ кор ньӧбӧны.
     Веськыда кӧ шуны, ӧти кага кӧ котыраныд, канму сідз и шуӧ: "Быдтысьӧй бура, но энӧ ёна дыр мӧвпалӧй мӧд вылас, ми сӧмын мӧд кага чужтӧм бӧрад отсыштам". Удж вывсяньыд мынтӧны 40 прӧчент удждонсьыд, а он на кӧ уджав, канму мынтӧ 3 сюрс гӧгӧр кагуклы ар да джын тыртӧдз. А сы бӧрын серам петана сьӧм - 60 шайт быд тӧлысь 3 арӧсӧдз. Детсадъяд куим арӧс гӧгӧр и веськалан векджык медводдза да мӧд каганад, та вӧсна верӧсыдлы ӧтнаслы лоӧ вердны воысь дырджык куим либӧ нёль морта ичӧт котырнытӧ.
     Ме ачым Максимӧс студенталан кадӧ вайи, 600 шайт мынтіс велӧдчанін, кыдз казьтыла, а Аннушкӧд пукалӧмысь канму - 2 сюрс гӧгӧр. Дерт, ми сэки дача вылын олім, банкъяслы эгӧ на сэтшӧм уна сьӧм уджйӧзаӧсь вӧлӧй да, кокньыдджык вӧлі быдтысьнысӧ. Град йӧрын ставыс быдмӧ, пуыштан да и вердан челядьтӧ да удж вылысь воӧм верӧстӧ.
     Сэсся ми Аннушкӧд веськалім нин канмусянь ыджыд отсӧгӧ, кор мӧдӧд кагукысь мынтӧны ыджыд сьӧм. Сэк кадӧ тайӧ вӧлі 250 сюрс. Тайӧ сьӧмсӧ ми бӧртиджык пуктім патера вылӧ.
     И таысь ми шуам канмулы аттьӧ! Буртор тайӧ, торйӧн нин оланінтӧм бать-мамлы. Дерт, дзонь патера он ньӧб, но кӧть кутшӧмкӧ пай.
     Мӧдӧд кагуккӧд пукалысь мамлы тырмытӧмторъяс сэтшӧмӧн жӧ кольӧны. Медыджыдыс - во да джынсяньыс 60 шайтӧн ылӧдлӧмыс, ӧд садикад мойвиӧ зэв этша мортлы веськавны куим арӧсӧдз.
     Но кор ставыс пуксьӧ ас местаас, кор мамыс петӧ удж вылӧ, челядь ветлӧны садикӧ, а верӧс отсасьӧ, кыдз вермӧ, нёль морта котырыс зэв шуда. Челядь быдмӧны, лунысь-лун шензьӧдӧны мыйӧнкӧ выльторйӧн, ӧта-мӧдкӧд ворсӧны, оз гажтӧмавны. Керкаад кылӧ гулыд серам. Ме эськӧ быдӧнлы сиа чужтыны кык либӧ унджык кага. Тадзтӧ гажаджык овнытӧ. Тадзтӧ сьӧлӧмыд сьылӧ, кор воан гортад!

     А сэсся, кузя-вӧляӧн, и коймӧд кагук вылад колӧ ырыштчыны. Ме век кӧсйылі куимысь не этшаджык челядьӧс. Тадз и лои. Неважӧн миян чужис Мишук пи. Миян чача. Ставӧн сійӧс радейтӧны, чеченитӧны. А сійӧ тӧдӧ та йылысь, да мукӧдысь наянитӧ.
     Ас серти шуа, мый коймӧд каганад канмуыд ёна отсасьӧ. Та дырйи мынтӧны оз сӧмын удж вывсяньыд, но сувтанныд кӧ сьӧм судзсьытӧм семьяяс лыдӧ (верӧсыдлӧн кӧ удждоныс абу 40 сюрс, то 5 морта котырнад веськаланныд тайӧ отсӧгас), кык ыджыдджык челядьыдлы мынтасны 400 шайт сайӧ, а коймӧдыслы - 11 сюрс быд тӧлысь. Ме ӧні, позьӧ шуны, босьта сійӧ жӧ удждонсӧ, кыдз и удж вылын. Дерт, ар да джыннад сьӧмыд этшмас, но тані канму бара отсалас - куим челядя котырыд лыддьыссьӧ уна котыраӧн, та вӧсна кагуктӧ садикад босьтасны водзджык, мамлы позяс петны удж вылӧ. Со тай, Мишукӧс тшӧтш регыдъя кадӧ виччысьӧны садикӧ.
     Сэсся республика на отсалӧ - сетӧ 150 сюрс шайт коймӧд кагаысь. Ми бара на пуктім тайӧ сьӧмсӧ патера вештӧмӧ. Ӧні нин верӧслӧн удждоныс вештӧ быд тӧлысся уджйӧзсӧ банклы, а водзті ковмыліс и менсьым сьӧмсӧ содтыны.
     Та кындзи, мынтӧны неуна и школаӧ автобусӧн ветлӧмысь гырысьджык челядьлы, Мишуклы йӧв вылӧ сетыштӧны, би мынтыны сьӧм ыстӧны и. Мыйсюрӧ нӧшта на эм. Ми кабалаяс серти век на сиктын олам, а карын олысьяслы весиг му тор вичмӧ, онӧ на кӧ вывті ыджыд патераын олӧй.
     Мытшӧдъясыд, дерт, век эмӧсь. Шуам, висьталӧны, мый вичмӧдӧны лекарство челядьлы, а кымынысь эг юав, некор на эз козьнавны. Век лоӧ ньӧбны. Банкыдлы удждонтӧ кор сетан, он на ёна лышкыдась коляс сьӧм вылад, ӧд и сёйны-юны лоӧ, челядьтӧ пасьтӧдны, машинатӧ вердны и.
    Дерт, быд котырлы отсӧг лоас аслас, ёна видзӧдасны кабалаяснытӧ, корласны унаысь и вайны сійӧ, вайны эсійӧ, кырмасьны сэтчӧ-татчӧ да с.в. Нокыс уна, но отсӧгыд сэсся лоас жӧ.
     Сідзкӧ, шуа, мый коймӧд кагатӧ колӧ лӧсьӧдны! Кыкыс кӧ эм нин, коймӧдыд сэні нин! Бать-мамлӧн коймӧд кагаыд - чача, а ыджыдджыкъяс - отсасьысьяс.
     Ме сиа ставныдлы дзоньвидзалун, шуд да ыджыд муслун! Керка тыр челядь да нук-нучка! Ті ставсӧ верманныд, дерт, отсӧгысь эн жӧ эновтчӧй!