воскресенье, 28 сентября 2014 г.

Шог...

***
Виччыся зэрсӧ,
          мед пыдзыртны шогӧс да дойӧс.
Сьӧлӧмын
          нюкыртчӧм дзоридзлысь ловзьӧдны сер.
Зэр ванас, вежанас
          пызйыны дубалӧм лолӧс...
Мыськыны сьӧдасьӧм мӧвпъясӧс
          виччыся зэр.
                                       А. Старцева
 

суббота, 27 сентября 2014 г.

ОМОН

     Век чайтлі, мый ОМОН-ын уджалӧны стрӧг дядьӧяс... Сьӧкыд да кывкутана удж ӧд...
     Ковзис кор ветлыны кабалаӧн на дорӧ, полӧмпырысь муні...
     А вӧлӧмкӧ, сэтшӧм сэні ставӧн шаньӧсь да вежавидзысьӧсь. Тыр-бура медводз юасисны, кутшӧм могӧн локті, сэсся пыр-пыр нуӧдісны виччысян жырйӧ да юктӧдісны чӧскыд тшайӧн. Тшай юигкості сёрнитім олӧм йылысь, удж да челядь йылысь, аскиа лун йылысь...
     Зэв шоныд казьтылӧмъяс колисны ветлӧмысь. Бур йӧзыд тай, и збыль, унджык...

пятница, 26 сентября 2014 г.

Ваньӧ вок

     Ваньӧ вок ичӧтджык меысь 2 арӧсӧн, ӧтлаын и быдмим. Тышкасьлім-ворслім пыр ӧттшӧтш. Ода-кора тӧлысьӧ, кор кальӧзур (майскӧй жук) петас, рӧмыдын пыр вылыс бокӧ тӧвзям вӧлі корӧсьясӧн, синтӧм гагъясӧс лэбиганыс уськӧдны... Мыйла и куталім, бӧр ӧд лэдзлім? Но сэтшӧм ёна тайӧ кутасьӧмыс кажитчис! Ӧні на эськӧ роскӧн пета)).
     А пӧчӧясын ичӧтӧн олігӧн казьтывсьӧ Ваньӧлӧн шыр куталӧм... Миян узьлан жырйын стен пӧлӧн, шпалер костӧд, век шыръяс котралісны, а Ваньӧ найӧс куталіс)). Ме пола, а вокӧй дорйыліс век)).
     Вӧрад пувла, ю дорӧ черила, мӧс видзны - ставсӧ ӧтлаын...
     Талун, дерт, менам аслам семья, Ваньӧ тшӧтш ас олӧмӧн олӧ, но ӧта-мӧдкӧд матыслуныс некытчӧ эз быр. Вокӧй мен тшӧкыда отсасьлӧ град йӧрын, и ме, мыйӧн верма, дорйыла... Ваньӧ велӧдчӧ бурдӧдысьӧ. Талун звӧнитліс - отсав пӧ гижны эссе "Мыйла бурдӧдысьлы колӧ тӧдны-велӧдны история?" Ковмис мӧвпалыштны)). Кристюш чойӧй тшӧтш меным эссеястӧ тшӧктӧ гижны. Чоя-вока чайтӧны, мый менам артмӧ мӧвпалӧмыд)).
     Со тадз и олам! Бур, мый бать-мамлӧн ми нёль чоя-вока быдмам. Радейтам ӧта-мӧдӧс да отсасям ӧта-мӧдлы...

четверг, 25 сентября 2014 г.

А. Попов

     Талун пасйӧ юбилей роч кывбуралысь Андрей Попов. Андрей Гельевич уджалӧ Коми гижысь котырын председательӧс вежысьӧн да пуктӧ уна вын том роч гижысьясӧс быдтӧмӧ. Быд середаӧ сійӧ чукӧртлӧ том авторъясӧс ас борд улӧ видлавны ӧтвылысь гижӧдъяссӧ, пинявны да ошкыштны бур либӧ абу ёна бур кывбур-висьтысь да с.в. Томъяслӧн творчествокӧд Андрей Гельевич сідз жӧ тӧдмӧдӧ "Знай наших" журналын. Меным коркӧ мойвиис жӧ сэн мыччысьлыны, дерт, роч да роч вылӧ вуджӧдӧмъясӧн...
     Миянлы, коми том авторъяслы, бур, мый Андрей Гельевич тшӧкыда ачыс босьтчӧ вуджӧдавны кывбуръяснымӧс. Ковзьылӧ тай мукӧддырйи и рочӧн лыддьыны гижӧдъясӧс, кор, паныдасян лыддьысьысьяскӧд, а комисӧ некод оз гӧгӧрво...
     "Белый бор" гижӧдъяс чукӧрӧ век жӧ корас кывбуръяснымӧс. Оз вунӧд)).
     Ыджыд шуд да крепыд дзоньвидзалун, Андрей Гельевич! Аттьӧ отсасьӧмсьыд!
 

среда, 24 сентября 2014 г.

Таплиани

     Ӧльӧш Рассыхаевлӧн "Ставыс лоас бур!" блогысь лыдди "Таплиани" нуръясянін йылысь. Чӧскыда гижӧма Ӧльӧшыд. Бытьӧн окота лои ветлыны сэтчӧ, коми сёян видлыны. Ӧльӧшыд, гижӧд серти, аминь уна сэні сёйӧма - збыль, инӧ, чӧскыд!
     Тырмытӧмторъяссӧ коми кыв туялысьыд уна тшӧтш аддзӧма: менюас пӧ уна торкалӧм ("ижмаса", "пекіль", "пӧкъйӧн рудзега" да с.в.), коми сьыланкывъястӧ зэв роч акцентӧн сьылӧмаӧсь да мый да...
     Но, кыдз помланьыс пасйӧ Ӧльӧш, коми сёянӧн локтӧм йӧзӧс верднытӧ пӧ бытьӧн сэтчӧ нуӧда. Сідзкӧ, мӧдімӧй "Таплианиӧ" коми сёянла!!!

вторник, 23 сентября 2014 г.

Машина

     Кӧч тӧлысь 14ʼ лунӧ ми зэв кыпыда ветлім бӧрйыны республикалысь юралысьнымӧс! Пачпорт серти ола Ыджыдвиддзын да, сиктын и петалі школаӧдз. Асывнас петі, а йӧзыс бура уна нин чукӧрмӧма. Бӧрйи, кодӧс колӧ... Петігӧн вичмис "выль машина вылӧ лача сетысь календар". Некор эськӧ нинӧм оз усь, но мӧвпышті ас кежам - а друг да таво верма ижъявны выль машинаӧн? Машина право абу эськӧ да. Нывъёртъяс юасьӧны - мыйла он велӧдчы? А пола мыйкӧ, стӧча тӧда, мый медводдза столбас и люкася)). 
     Ыджыд мамкӧд петалім бӧрйысьнытӧ да, воча воысь Геньӧ чож шмонитіс на - ме пӧ Густяӧс бӧръя! А ыджыд мам шуӧ - менӧ ыджыд кабалаад абу гижӧмаӧсь пӧ да... Ачым пӧ гижа - водзӧ шмонитӧ мужичӧй.
     Тадз пачпорт костын календара ветлі вежонысь дырджык, а талун мам звӧнитліс - шуда машинаыд пӧ Нёбдінӧ усьӧма. А шуда мортлы жӧ и усьӧма. Мужичӧйыд пӧ муртса на воӧма Нёбдінӧ овны карысь, керка ньӧбӧма, кӧч тӧлысь нёльӧд лунӧ пропишитчӧма сиктад, а 14-нас бӧрйысьнытӧ и мунӧма - сылы и уси выль журъялысьыд. Но медъя, шуа, сылы сідзкӧ и колӧма машинаыд карсяньыд сиктӧдз журъявнытӧ)).
     Со тадз овлӧ! Он тӧд, кӧн да кор усяс шудыд! Выль олысьыдлы сиктад овмӧдчӧмысь тай и козьналӧмаӧсь "зарни ёкмыльтӧ")).

Оз тусьяс

     Маршак нима лыддьысянінын коми юкӧнын уджала да, коми кывтӧ старайтчам сюйны челядькӧд уджын быдлаӧ. Коми кывйысь гортса уджтӧ радпырысь отсалам вӧчны, быд сикас ворсӧмсӧ коми кывйысь да коми небӧгъяс йылысь дасьтам: "Чом", "Небӧг куд", "Шонді кӧч" да мукӧд. А коймӧд во нин ме нуӧда челядьлы коми кывкӧд тӧдмӧдан "Оз тусь" студия.
     Студияӧ котралӧны мӧдӧд, коймӧд, нёльӧд класса челядь. Ми накӧд выль кывъястӧ велӧдыштам, сёрнитыштам комиӧн, дерт, медводз оз ёна артмы, а помланьыс бура унатор ас йывсьыс нин кужӧны висьтавны "оз тусьясӧй". Ворсыштам тшӧтш. Уджъяссӧ дасьта ворсан манераӧн: кабала серӧдны-юр жуглыштны-письмӧасьны ёрткӧд да с.в. Школаад налы и сідз зумыд тӧдӧмлунъяс сетӧны, а тані окота, мед ворсігмоз радейтчасны коми кывйӧ. Коми небӧгъяскӧд, дерт, тӧдмасям бытьӧн, небӧгаинын уджала да, кыдз сытӧг?
     Унджык челядьыс, дерт, роч семьяысь, бать-мам вайӧдӧны найӧс, мед школаын сэсся коми кывйыс кокньыдджыка сетсяс. А корсюрӧ коми бать-мамлы окота, мед нӧшта на кӧнкӧ кагукыс коми кыв юргӧмсӧ кывлас, школа да гортын кындзи. Тадз, Алина Тимушева, шонъянӧй, нывсӧ вайліс быд занятие вылӧ.
     Ме зэв рад, мый верма пуктыны ичӧтик пай коми кыв сӧвмӧдӧмӧ, коми кыв радейтысьясӧс быдтӧмӧ... Дерт, аслам челядьӧй "рочмӧмаӧсь", верӧскӧд рочасям да - и тайӧ зэв ыджыд тырмытӧмтор!!! Но вӧляникысь ми тайӧ тырмытӧмторсӧ бырӧдам)).
 

воскресенье, 21 сентября 2014 г.

Бӧбйӧдлӧм

     Быдӧн тӧдӧ, мый небесасянь некор нинӧм оз усь, кынӧмпӧт век лоӧ перйыны пӧсь кисьтӧмӧн. Но век тай мый вылӧ кӧ кутан лача: дармӧвӧй машина ли усяс, сьӧм кыськӧ чуктыштас ли... Коркӧ аслам бӧблун вӧсна веськавлі жӧ налькйӧ...
     Сиктӧ мунысь автобус виччысянінын студенталан кадӧ кутшӧмкӧ мужичӧй быд пӧрйӧ ворсӧдіс локтысь-мунысьяссӧ куим стӧкан улӧ дзебӧм гӧгыльӧн. Гартлас-гартлас стӧканъястӧ да, тӧдмалан кӧ, кӧні дзебсьӧма гӧгыльыс - сьӧм нажӧвитан. Он кӧ - сетны колӧ ассьыд. 
 
     Унаысь кыйкъялі орччӧн мунігкості - кодсюрӧ кужис корсьны да сьӧм босьтны, кодсюрӧлӧн эз артмыв. Ӧти татшӧм кыйкъялігӧн мужичӧйыд корис: "Нывка, ай-да ворсыштам! Сьӧмтӧ бытьӧн нажӧвитан!" Но ме и кӧсйыси, мися, а гашкӧ шуда да, гортӧ зеп тырӧн муна)).
     Сюрӧсыс - медводз некымын морт вӧчӧны сідз шусяна "ставка" - 100 шайт да унджык. Сэсся мужичӧйыд дзебас гӧгыльтӧ, гартлас сідз да эсідз, а тэ сӧмын тӧдмав - кӧні коланаторйыс! Ме инда - этан (сюся видзӧдан да - сэн бытьӧн гӧгыльыс), лэптас - абу! Орчча дядьӧ шуас - этан! Сэн и вӧлӧма! Сьӧмтӧ кыкӧн вылӧ юкасны. Забеднӧ. Бара нӧштаысь корӧ - ӧні пӧ бытьӧн тӧдан, со пӧ тай дядьӧыд тӧдіс. Бара 100-тӧ мычча, бара ог тӧд...
     200 шайтыд студентыдлы - зэв ыджыд сьӧм. Эг нин кут водзӧ ворсны - вешйи ылӧджык. Мӧдысь сэсся эг нин сувтлы. А сэсся казялі, кыдз да мый... Нёльӧн кымын прӧмышляйтӧны, вӧлӧм. Ӧти ворсӧдӧ, зэв гора гӧлӧса ань да воддза дядьӧыд ыззьӧдӧны локтысь-мунысьсӧ, а паськыд пельпомъяса мужичӧй бокынджык век сулалӧ да кыйӧдӧ, мед ставыс бур лоӧ, милиция йылысь юӧртӧ да мый да...
     Менам сэк билетыд зептын вӧлі да, шуам, кампет-печенньӧ вылӧ сьӧмтӧ лои козьналӧма бӧбйӧдлысьясыдлы, а коркӧ локті автобус дінад да, тӧдтӧм ныв сыркъялӧ-бӧрдӧ. Мый нӧ, мися, лои? Билет сьӧмӧс пӧ этайӧяслы сеті - петкӧдлӧ "шайка" вылад, гортӧ пӧ мунны нинӧм вылӧ. Но мися, эн бӧрд, дона-ӧ, мися, билетыд? Эз ёна уна шу, 100 шайт гӧгӧр. Менам эм, шуи да мыччи сьӧмтӧ. Сэсся, мися, эн нин ворс некор. Ачым, мися, коркӧ ӧжигайтчылі жӧ.
     Недыр кад мысьт сэсся эз нин кутны тыдавны тайӧясыд, чиршӧдлісны, гашкӧ... Сӧмын корсюрӧ кӧнсюрӧясын петкӧдчылісны жӧ, векджык ӧти да кыкӧнӧсь, а ӧні дыр нин эг аддзыв.
     Татшӧм велӧдӧмтӧ нэм кежлӧ вежӧрӧ коли. Ӧні ог нин ворслы кушас. Лотереятӧ, дерт, корсюрӧ ньӧбла жӧ, мед 50 шайтасӧ корсюрӧ 100 шайт вылӧ вежны)). Да и то зэв гежӧда. Тӧда ӧд, мый коми мортыдлы прӧста сідз оз сетсьы нинӧм, нинӧмла и вом паськӧдӧмӧн виччысьны "зарни ёкмыльтӧ")).

суббота, 20 сентября 2014 г.

9 челядь

     Важӧн пӧль-пӧч быдмисны уна челядя котырын. 5 да 8 кагаа семья вӧлі нормаӧн. Чоя-вока ворсісны ӧтвылысь, уджалісны ӧтвылысь... Дерт, кулісны ёна кагукъяс сьӧкыд олӧмнад...
     Ӧні кӧ тӧдмалан 9 челядя бать-мам йылысь - шемӧс босьтӧ! А сійӧ, мый ӧти вежонӧн ме тӧдмалі кык татшӧм семья йылысь, висьталӧ, мый татшӧмторйыс паныдасьлӧ тшӧкыда.
     Нималана кывбуралысь Галина Бутырева юбилей дырйи тӧдмаси 9 челядя Дмитрий да Татьяна Безгодовъяскӧд. Налӧн уна босьтӧм кага. Со кыдзи колӧ быдтысьнытӧ! А талун уджъёртӧй ошйысис, мый чойыслӧн чужӧма 9-ӧд кага, ставсӧ сьӧлӧм бердас новлӧдлӧма. Нылыслы кӧть муртса на 34 арӧс. Овлӧ тай! Кок йылысь муртса эг усь, кор висьталіс)). Ставнысӧ ӧд быдтыны колӧ, вердны да удны, а новлӧдлӧм йывсьыс ог и казьтыв! Енмыс мед отсалас бать-мамлы да кагукъясыслы.
     Чайта, менам 9 челядьыд стӧча оз ло...

пятница, 19 сентября 2014 г.

Мича фото

     Юрий Лисовскийӧс республикаын ёнджыка тӧдӧны, кыдз серпасалысьӧс. Сы йылысь, мый мужичӧй радейтӧ тшӧтш фотографируйтны, и мичаа фотографируйтны - кыйны вӧр-валысь лов шысӧ, аслыспӧлӧслунсӧ, выльсӧ - тӧдӧны этшаӧн. Видзӧдлӧй ар вылӧ Юрий Лисовский синмӧн и асьныд ставсӧ гӧгӧрвоанныд!
 

 
 

четверг, 18 сентября 2014 г.

"Коми" дневник

     Таво медводдза классӧ мунысь кагукъяслы вичмисны "коми" дневникъяс. Тані дзебӧма бура уна тӧдӧмлун Коми Республика йылысь, шуам, канпас, дӧрапас да кып йылысь. Тайӧ сетӧ позянлун челядьлы да бать-мамлы джудждӧдны чужанін йылысь тӧдӧмлунъяссӧ. Бӧръя лист бокъяс вылас меститӧма "Горжусь своей республикой" конкурсын вермысь ныв-зонлӧн серпасъяс. Любӧ вӧлі аддзыны сэтысь и Полина чоюклысь серпассӧ.
     Тырмытӧмторйыс - дневникыс дзик роч кыв вылын. Позис эськӧ мыйсюрӧ комиӧдны... Сэки эськӧ "коми"-сӧ гижим кавычкатӧг.)) 
 
 
 

среда, 17 сентября 2014 г.

Э.А. Старцева

     Талун, кор коми кывйӧн сёрнитысь войтырыс вочасӧн чинӧ, кор мукӧд сиктса школаяс ӧтдортчӧны коми кывсӧ чужан кыв моз велӧдӧмысь да вуджӧны кокньӧдӧм уджтасъяс вылӧ, кор тшӧкыда коми бать-мам сёрнитӧны челядьныскӧд рочӧн, а ӧткымын том йӧз яндысьӧны комилунсьыс, чужан кыв да чужан му радейтысь-лелькуйтысь мортлӧн тӧдчанлуныс содӧ. Збыльвылӧ коми морт кыпӧдӧ-нимӧдӧ коми кывсӧ удж вылын, гортын, мукӧд йӧз пӧвстын и татшӧм мортсӧ кывзӧны, босьтӧны сы вылысь пример да радпырысь мунӧны сы кок туйӧд.
     Татшӧм морт пиысь ӧтиӧн, ме серти, позьӧ шуны ыджыдвидзса школаын коми кыв да литература велӧдысь Эльвира Александровна Старцеваӧс. Дерт, тайӧ аньыс быдтӧ коми кыв радейтысьясӧс коми кыв да литература урок вылын, но ӧні окота сёрнитны Эльвира Александровна уджын мӧд нырвизь йылысь – сиктса челядькӧд «Шондібан» этноклубын уджалӧм йылысь.
    
     2002-ӧд воын ас кӧсйӧм серти коми велӧдысь котыртіс фольклор кружок. Челядь радпырысь волывлісны сэтчӧ, пырӧдчисны коми культура туялӧмӧ. Вочасӧн челядькӧд уджыс паськаліс, фольклорӧн тӧдмӧдӧм кындзи содіс уна нырвизь да лоис позянлун котыртны дзонь этноклуб.
     «Шондібан» этноклубӧ ёнджыкасӧ волӧны шӧр да гырысь класса челядь. Но тшӧкыда этноклуб уджӧ пырӧдчӧны и поснияс. Котырлӧн уджын позьӧ индыны сизим шӧр нырвизь. Посниджык челядьӧс велӧдысь тӧдмӧдӧ коми фольклорӧн. Кагукъяс занятиеяс вылын сьылӧны, ворсӧны, нӧдӧны, мойдӧны, велӧдӧны кывпесанъяс да туялӧны важ коми оласног, а сэсся юксьӧны тӧдӧмлунъяснас гортаныс, ворсӧдӧны ичӧт чой-вокӧс да ёртъясӧс.
     Мӧд нырвизь йитчӧма коми литературакӧд: коми гижысьяскӧд да налӧн гижӧдъяскӧд. Та дырйи челядь туялӧны-видлалӧны гижысьяслысь олантуй да гижӧдъяссӧ, дасьтӧны быд сикас гаж. А дас кык вонад Ыджыдвиддзын татшӧм гажыс вӧлі уна! Сідз, ныв-зон пырӧдчисны коми кывбуралысь Александра Мишариналӧн да «Би кинь» журналлӧн тшупӧда пасъяслы сиӧм гаж котыртӧмӧ, коми гижысь Алексей Поповлӧн да том кывбуралысь Алёна Старцевалӧн выль небӧгъяс нимӧдӧмӧ.
     Гырысьджык класса челядькӧд велӧдысь ёнджыкасӧ пырӧдчӧ ас му туялан уджӧ. Важ олӧм-вылӧм ӧнія кадӧдз туявны видлӧны ставӧн, но збыльысь вӧчны тайӧ кывкутана да сьӧкыд уджсӧ кольччӧны лыда морт – найӧ, кодлы вирас пырӧ корсьысьӧмыс да выльторсӧ тӧдмалӧмыс. Татшӧм челядькӧд Эльвира Александровна пырӧдчӧ быд сикас районса да республикаса конференцияясӧ. Велӧдысьлы нимкодь, кор челядь вӧзйӧны ассьыныс темаяс, а сэсся радпырысь юксьӧны йӧз водзын корсьӧмторнас. Велӧдысь да челядьлӧн татшӧм нырччӧмыс отсалӧ чукӧртны материал и школаса музейӧ.
     Нёльӧд нырвизь – гижысь челядькӧд удж. Эльвира Александровна пуктӧ уна вын ныв-зонлысь мӧвпсям джудждӧдӧмӧ, гижан енби казялӧмӧ да гижӧда кыв сӧвмӧдӧмӧ. Занятиеяс вылын челядь медводз вӧчӧны творческӧй заданиеяс, шуам, Елена Афанасьевалӧн «Эжӧр-вежӧр» небӧг серти, сэсся ӧтвылысь видлалӧны артмӧм уджъяссӧ. Ныв-зонмӧн гижӧм кывбур-висьтъяс йӧзӧдчӧны челядьлӧн газет-журналъясын, ӧтувъя гижӧд чукӧръясын. Челядь пырӧдчӧны районса да республикаса творческӧй семинаръясӧ.
     Шӧр класса челядь медъёна радейтӧны сцена вылын петкӧдчыны бать-мам, сиктса йӧз, кагукъяс да гӧсьтъяс водзын. Найӧ радпырысь сьылӧны, кывбуръяс лыддьӧны, йӧктӧны, пьесаяс да мойдкывъяс ворсӧны. Дерт, комиӧн! Челядьлысь окотитӧмсӧ аддзӧны да корӧны найӧс петкӧдчыны и мукӧд сцена вылын. Ныв-зон волӧмаӧсь нин Н.М. Дьяконов нима музейӧ, Кӧрткерӧсса шӧр лыддьысянінӧ, С.Я. Маршак нима челядьлы лыддьысянінӧ.
     «Шондібан» этноклублӧн квайтӧд нырвизьӧн лоӧ челядькӧд кипом удж. Эльвира Александровна велӧдчӧ медводз ачыс мыйкӧ киӧн вӧчны, а сэсся велӧдӧ таӧ челядьӧс. Отсасьӧны ӧтуввез, газет-журналъяс либӧ кужысь киа йӧз. Сюмӧдысь велӧдны вӧчасьны корлӧмаӧсь Геннадий Иванович Поповӧс, а акань-видзӧг гартлыны – Нина Станиславовна Макароваӧс. А кольӧм во велӧдысьлы да челядьлы юрас воӧма мӧвп петкӧдлыны этномода, дасьтыны талунъя коми паськӧм. Мыйсюрӧ вурӧмаӧсь, мыйсюрӧ кыӧмаӧсь, коми сер вышивайтӧмаӧсь и артмӧма вель мича коллекция. Куимысь петкӧдчӧмаӧсь тайӧ паськӧмнас сцена вывсянь да ёртъясыслы аминь ёна кажитчӧма паськӧмыс! Та бӧрти кызвыныс босьтчӧмаӧсь кыны коми вӧньяс.
     Та кындзи Эльвира Александровна пуктӧ ас водзас мог быдтыны Коми му пыдди пуктысь, коми вӧр-ва дӧзьӧритысь, коми йӧзлы отсасьысь мортӧс. Ныв-зон весалӧны лӧп-ёг сикт гӧгӧр, пелькӧдӧны олӧма йӧзлысь жыр, чолӧмалӧны висьысь челядьӧс чужан лунӧн, пес поткӧдлӧны да пес тэчӧны вермытӧм йӧзлы, дасьтӧны ас киӧн чолӧмалана гижӧдъяс Ыджыд тышса ветеранъяслы, гажӧдӧны детсадса челядьӧс. И оз ков некодӧс мырдӧн кыскыны. Быдӧн радпырысь отсасьӧ ас сиктлы!
     Ме юалі Эльвира Александровналысь, мыйла сылы окота лои кутчысьны татшӧм уджӧ, кутшӧм мытшӧдъяскӧд велӧдысь паныдасис удж нуӧдігӧн да кутшӧм гуся мӧвпъяс сійӧ водзӧ вылӧ лелькуйтӧ. Со мый та вылӧ Эльвира Александровна вочавидзис:
     – Окота лои босьтчыны тайӧ уджӧ, сы вӧсна мый ачым школаын велӧдчигӧн ветлӧдлі татшӧмсяма кружокӧ нималана велӧдысь Агния Васильевна Габова веськӧдлӧм улын. Нывъёртъяскӧд сьӧлӧмсянь пырӧдчим музей котыртан уджӧ, корсялім важ кӧлуй, та могысь ветлӧдлім пӧрысь йӧз ордӧ, заводитім туявны Ыджыдвидз сиктлысь вылӧмсӧ. Велӧдысьным кужис миянӧс кыскыны ас бӧрсяыс. Агния Васильевналӧн челядькӧд уджыс и ышӧдіс менӧ котыртны этноклублысь удж. И мен зэв нимкодь, кор паныдасигӧн челядь пыр-пыр юасьӧны, кор лоӧ занятиеным да мый сэні кутам вӧчны.
     Медшӧр мытшӧднас этноклуб уджын верма шуны сьӧм тырмытӧмлун. Медым вӧчны кипом удж, колӧ дӧра, сунис, шӧрт да уна мукӧдтор, а сьӧм та вылӧ некод оз сет. Дерт, ми котыртлам ярмаркаяс, кӧні сиктса йӧз ньӧбӧны вӧчӧмторъяссӧ, но тайӧ сьӧмыс некытчӧ оз тырмы. Унджыксӧ лоӧ ньӧбны ас тшӧт вылӧ. Шуам, тадзи лои вурӧдӧма челядьлысь сцена вылын петкӧдчан коми паськӧм. Сьӧм колӧ и ветлӧмъяс вылӧ. Мед петкӧдчыны орчча сиктъясын да карын, лоӧ нуӧдны челядьӧс бать-мам сьӧм вылӧ. Аттьӧ бать-мамлы, кодъяс гӧгӧрвоӧны мытшӧдъяснымӧс да отсасьӧны миянлы. Но тшӧкыда овлӧ, мый кагаыс окотитӧ ветлыны, а бать-мамлӧн сьӧмыс абу, сэк лоӧ нуӧдны кагасӧ ас тшӧт вылӧ, либӧ не босьтны сійӧс аскӧд. А тадзи лоӧ быттьӧ увтыртӧма кагасӧ, кусӧдӧма кӧсйӧмсӧ. Ме сэтшӧм рад, кор миянлы мойвиӧ петавны туйӧ ыджыд котырӧн, сьӧм мынтытӧг. Кыкысь школаса дзонь автобус тыр тадз петавлім, ӧтчыд Коми йӧзӧдчан керка тшӧт улӧ ветлім, отсасьлӧ та боксянь и Кӧрткерӧс шӧр лыддьысянін.
     А гуся кӧсйӧмъясӧй зэв уна. Ӧти-кӧ, кӧсъя велӧдчыны кыны важ кысян станок вылын джодждӧра, а сэсся велӧдны таӧ челядьӧс. Бара жӧ позяс сьӧмтор нажӧвитыштны водзӧ удж вылӧ. Мӧд-кӧ, кӧсъя дасьтыны ыджыд проект этноклублӧн удж подув вылын, мед сӧвмӧдны-бурмӧдны уджӧс. Коймӧд-кӧ, пырӧдчыны челядькӧд Александра Петровна Мишариналы школаса музейын пельӧс дасьтӧмӧ. Гашкӧ та бӧрын, кывбуралысьлӧн рӧдвужыс кӧ оз лоны паныд, позяс восьтны Александра Петровналысь керка-музей. Ӧд ачыс на ань юксьыліс мекӧд кӧсйӧмнас, мед сылӧн керкаас коркӧ лоас музей…
      Со тадзи, коми кыв радейтысь да пыдди пуктысь йӧзыслӧн примерыс ышӧдӧ орччаясӧс видзны-лелькуйтны чужан кыв. Эльвира Александровна кодь войтырыс пуктӧны подув чужан кыв видзӧм-сӧвмӧдӧмӧ, аддзӧны вын да кад уджавны коми кыв дор. И сы кадӧ, кор татшӧм йӧзыс вывтыртӧны чужан кыв ӧтдортысьяс вылын, коми кывным кутас овны-юргыны да ылӧдз нимавны нэмсӧ!

вторник, 16 сентября 2014 г.

9-15-52

     Кӧч тӧлысь 16ʼ луныс менам олӧмын йитчӧма куим ыджыд лоӧмторкӧд.
     Ӧти-кӧ, тайӧ батьӧлӧн чужан лун. Арын, кызвын град выв удж эштӧдӧм бӧрын, пуксям вӧлі ыджыд пызан сайӧ ыджыд котырӧн да чӧсмасям быдторнас. Медшӧр сёянторнас татшӧм рытпукъяс дырйи вӧлі, дерт жӧ, батьӧлӧн плов. Пограничникалан кадӧ на бать велалӧма пуны чӧскыдысь-чӧскыд плов, кодӧс быд гаж дырйи ми да гӧсьтъяс виччысим медъёна.)) Бать эз сӧмын пловӧн чӧсмӧдлы миянӧс. Ми, челядьпиян, радпырысь садьмывлім сырникъяслӧн ныртӧ гильӧдан кӧр улӧ. Котӧртан асывнас пусян жырйӧ, а тайӧ батьӧ пӧжасьӧ. А сырникыс ӧти здукӧн и сылӧ вомад! Сы выйӧдз чӧскыд! Батьлы таво эськӧ тырис 52 арӧс...
     15 во сайын мамӧ верӧсыслы чужан лунас вӧчис зэв ыджыд козин - Полина ичӧт чоюк сэк чужис. Та бӧрын сэсся пызан сайын пукалысьыд бара содіс. Школа бӧрын Полюш чукӧртас ёртъяссӧ, а рытын - батьӧ.)) Гажаа пасйим кӧч тӧлысь 16ʼ лунсӧ. 

     Полинук, ме тэнӧ чолӧмала чужан лунӧн. Мед став гуся кӧсйӧмыд збыльмас. Тэ миян сэтшӧм шань, зіль да мича! Мамлӧн медводдза отсасьысь. Ми тэнӧ ставӧн ёна радейтам!
     И мый ті чайтанныд? Та вылын ставыс помасьӧ? Оз! 9 во сайын кӧч тӧлысь 16ʼ лунӧ ми Андрей верӧскӧд ворсім кӧлысь. Ыджыдвиддзын тшӧтш. Ок и кузь пызанъяс дасьтім став котырӧн! Ок и уна гӧсьт воліс, гашкӧ, ставнас Ыджыдвиддзыс да и батьсянь луздорсаяс, дерт, волісны.)) Ёна гажӧдчим-сьылім-йӧктім-ворсім... 9 во нин кургам-олам верӧскӧд карын, быдтам пи да нылӧс. Кольӧм во мойвиис ньӧбны патера, дерт, уджйӧзасим да, талунӧдз, гашкӧ, ӧти метрыс патерасьыс сӧмын и мынтӧма.))
     Со ӧд кымын бур лоӧмтор йитчӧма кӧч тӧлысь 16ʼ луныскӧд. А мыйта на, гашкӧ, водзӧ йитчас. Олӧмыс ӧд кузь на...

понедельник, 15 сентября 2014 г.

Ву весьтӧд лэбачӧн

     Талун Коми культура шӧринын воссис "Ву весьтӧд лэбачӧн" фотовыставка. Удора вӧр-валысь мичсӧ "ӧти здукӧ" кыйис Ирина Владимировна Калинина, Важгорт сиктса коми кыв велӧдысь. Рыт вылӧ воӧм гӧсьтъяс шензисны велӧдысьлӧн выльӧн воссьӧм енбилы. Кодсюрӧ сӧмын на неважӧн тӧдмалӧмаӧсь Ирина Владимировналӧн фотографируйтны радейтӧм йылысь. Гӧсьтъяс тӧдчӧдісны серпасъяслысь пыділунсӧ, пытшкӧсса вынсӧ, этша рӧмӧн джуджыд мӧвп петкӧдлӧмсӧ.
     Быд серпас вӧлі топыда йитчӧма кутшӧмкӧ кывбуркӧд. Кывбуръяслӧн авторыс - Елена Афанасьева, Важгортысь жӧ петӧм ань. Елена Афанасьева да Ирина Калинина - векся бур нывъёртъяс. Ву дорын быдмӧм аньяс зэв стӧча кужисны петкӧдлыны - кывйӧн ли, серпасӧн ли - Ву юлысь аслыспӧлӧслунсӧ, Ву вывса йӧзлысь ӧбичасӧ, Ву дорса вӧр-валысь сӧстӧм ловсӧ... Елена Евгеньевна юксис видзӧдысьяскӧд, мый кывбур гижтӧдз сійӧ век мӧвпъяснас лэбӧ Ву дорӧ да сэсь, ю дорысь, ӧктӧ сьӧлӧмкылӧмъяссӧ, казьтылӧмъяссӧ.
     Рытыс коли зэв шоныда. Тайӧ аньясыс быд сьӧлӧмӧ колисны ассьыныс радейтӧмсӧ, югыдсӧ, сӧстӧмлунсӧ...
    

воскресенье, 14 сентября 2014 г.

Тувсовъя

     Тима Веньлысь "Тувсовъя" кывбурсӧ школасянь радейта. Казьтывсьӧ, кыдз коми литература урок дырйи видлалім гижӧдсӧ, а сэсся ӧтвылысь сьылім. Ӧні на корсюрӧ вомгорулын сійӧс мургывла...
Тувсовъя
Лӧсьыд, гажа зэв
Ӧні му вылын.
Долыд сьӧлӧмлы
Овны тулысын!..

Сідзи мунан да,
Сэсся сувтыштлан,
Гажа ывланас 
Нимкодясьыштан.

Кыдзи бузгӧны
Тувсов шоръясыс,
Кыдзи сьылӧны
Лэблысь пӧткаяс, -
Пельнад кывзыштан.

Мунан-мунан да,
Бара сувтыштлан.

Кутшӧм видзьясыс
Нюдза вежӧдӧ,
Кыдзи вӧр пуыс
Синтӧ гажӧдӧ.

Эськӧ дугдывтӧг
Пыр сідз видзӧдан,
Чӧла ланьтӧмӧн
Помтӧг кывзысян.

Сідзи сулалан,
Пыді лолалан:
Кокньыд морӧслы,
Кыпыд сьӧлӧмлы!..

(Тима Вень, 1922 во)

суббота, 13 сентября 2014 г.

"Ы" Ыджыдвиддзын

     "Ы"-ным сӧмын на мӧдіс петны, а лыддьысьысьыс да выль петассӧ виччысьысьыс бура унакодь нин лоис... Ми та вылӧ зэв радӧсь! А "Ы" вылӧ радейтчысьтӧ, дерт, быдтӧны тшӧтш и коми кыв велӧдысьяс. Шуам, важгортса челядьӧс ышӧдӧ Ирина Владимировна Калинина, а ыджыдвидзса велӧдчысьясӧс - Эльвира Александровна Старцева. Со весиг ыджыдвидзсаясыд снимайтчӧмаӧсь "Ы" газетнас. Миян нимкодьным гач тыр!!! Аттьӧ велӧдысьяслы да коми ныв-зонлы газетнымӧс донъялӧмысь! Тіян ради ӧд ставыс тайӧ и вӧчсьӧ!

 

пятница, 12 сентября 2014 г.

Коймӧд "Ы"

     Талун петіс "Ы" газетлӧн 3 номер. Позьӧ шуны, менам юрнуӧдӧм улын. Збыль вылас, ёна уна вын эз и ковмы пуктыны - кызвын гижӧдыс вӧлі дась нин да, воддза 2 номерас мый эз тӧр, унджыкыс татчӧ зэв бура лӧсяліс. Тайӧ петасын сетім Лена Афанасьевалысь Ы ёль йылысь миниатюра. Гижысь пасйӧ Ыкӧд таво медводдзаысь аддзысьлӧм йылысь, вунӧдлытӧм сьӧлӧмкылӧмъяс йылысь. Газетын сідзжӧ петісны "Лито-Арт" бердын быдмӧм Татьяна Кирпиченко, Татьяна Шахова, Юлия Нефёдова да Татьяна Юговалӧн гижӧдъяс, Алёна Шомысовалӧн выль кывбуръяс. Люба Ануфриевалӧн "Коми небӧг лун" пасйӧд тӧдмӧдӧ Удораын мунӧм гӧгрӧс пызан дырся сёрниӧн. Небӧг йылысь мӧвпъясӧн юксьӧны Валерий Марков, Галина Бутырева, Елена Козлова да мукӧд. Тан жӧ сетӧма гаж вылӧ ылі муысь воӧм гижысь Николай Коняевлӧн "Посъяс" висьт, вуджӧдысьыс - Алёна Шомысова. А газет помын, дерт жӧ, лыддьысьысьясӧс ми тӧдмӧдам удораса том нывкалӧн чужан му йылысь висьтӧн.
     Лыддьӧй, ёртъяс, "Ы"-нымӧс да донъялӧй уджнымӧс. Миянлы тай век сюрӧны тырмытӧмторъяс, но быд выль петасӧн найӧ чинӧны. Кутам лача, мый регыдъя кадӧ кутам дасьтыны "Ы"-нымӧс тыр-бура!
     Тӧлысь помын виччысям "Ы" газетлысь 4 петас. Тан нин мен ковмас ёна сосъясӧс пуджны)). Чайта, ставыс артмас...
 
 
Ы ёль. Снимокыс Лия Афанасьевалӧн

четверг, 11 сентября 2014 г.

Лунвылын

     Гожӧм помын ми ыджыд котырӧн ветлім саридз дорӧ шойччыны. Чайтім, гожъялам да сьӧдӧсь воам войвылад. Сорассим тай))). Муртса и гожйыштім. А ставыс сы вӧсна, мый лои ёна шондіысь дзебсясьны... Лунвылад, вӧлӧм, абу миян кодь кӧдзыд, лун шӧр кадӧ 40 жарӧдз сынӧдыс сотчӧ. Повзим сылӧмысь да лэччылім саридз дорад сӧмын асылын да рытын... Луннас жырйын да мый да дзебсясим))). Ме серти, миян ыркыд гожӧмысь бурджыкыс нинӧм абу! Мед кӧть и шондіыс оз пӧж, но век жӧ сынӧдыс ловъя, сӧдз, а абу ӧдъя пывсянын кодь горштӧ сотысь...
     А сы костті саридзыс вочааліс миянӧс небыд ваӧн. Ок и лӧсьыда купайтчим-тёлькӧдчим! Корсюрӧ кар вылӧ петавлім. Ӧти экскурсия дырйи тешкодьтор лои... Автобусын мунігчӧж олӧма нин тьӧт висьтавліс Анапа кардорса мичлун йылысь, а кор нин петім автобусысь, ичӧт нывкаа бать пондіс юасьны асмогасянін. Тьӧтыд нуӧдіс ставнымӧс ӧти важиник жыр дорӧ да кутіс мойдны: "Тайӧ асмогасянінсӧ тшуписны 1956-ӧд воын... Ӧнія лун кежлӧ сійӧ ёна нин важмис, оз нин уджав..." Ми ставӧн вак-вак серӧктім. А дӧнзьӧм мужичӧйыд шуӧ: "Меным тайӧ киссьӧм асмогасянін вылӧм йылысь тӧдны ӧні дзик нинӧмла. Ті мен уджалысьсӧ петкӧдлӧй!" Ми бара на ваксьыны пондім. Слабог, тьӧтыд нуӧдіс жӧ коркӧ коланаинӧ))).
     А поездын бӧрсӧ чушкигӧн веськалім ӧти вагонӧ Альбина ӧти сиктса нывъёрткӧд. Важӧн, школаад велӧдчигад, ёна волысьлім, а ӧні кыкысь вонас, гашкӧ, аддзысьлам... Поездын сэсся бурпӧт варовитім. Сійӧ тай шондісьыд абу повзьӧма - бура ёна гожъялӧма! Менӧ дивитіс сӧмын. А мый сэсся керан, мен кӧ ыркыд гожӧмсьыс мусаджыкыс нинӧм абу?))

 
    

среда, 10 сентября 2014 г.

Арся

     Гожӧм-арын коми йӧз заптысьӧны кузь тӧв кежлӧ. Турун - мӧслы, мед чӧскыд йӧв юны, тшак-вотӧс да град выв пуктас - аслыныс пызан вылӧ номсасьны, гожӧм кӧр казьтывны... Сиктын да дачаяс вылын пуӧ удж. Ме, дерт, тшӧтш град вылын, а сэсся плита дорын нокся. И зэв радейта тайӧс вӧчны. Му дор удж - менам медрадейтана удж! Муыс босьтӧ став шогсӧ да сетӧ вынъяс! Ловзьӧдӧ мортсӧ! А сэсся вобыд чӧсмӧдӧ босьтӧмторнас.
     Кыдз шулӧмаӧсь важӧн, гожся луныд тӧвбыд вердӧ... Зiль морттӧ)))


вторник, 9 сентября 2014 г.

Гажакерӧс

     Талун "Ас му вылын" передача дырйи петкӧдлiсны Емдiн районса Гажакерӧс грезд. Шензьӧдiс!!! Кутшӧм гажа да мича грездыс! А ставсӧ мичмӧдӧма-пелькӧдӧма грездын олысь шань йӧз киӧн! Окота лои ветлыны Гажакерӧсӧ да став мичсӧ ас синмӧн аддзывны. Мед эськӧ гажа Гажакерӧслӧн бур водзмӧстчӧм ышӧдас и мукӧд сикт-карын олысьясӧс мынтӧдчыны уличвывса лӧп-ёгысь да тэчны-лӧсьӧдны мойдвывса гажаин!!!


понедельник, 8 сентября 2014 г.

Лолыштӧм

     2011-ӧд воын, кор муртса на заводиті ветлыны "Лито-Арт" котырӧ, мен мойвиис лэдзны Коми республикаса Гижысь котыр бердын "Лолыштӧм" ичӧтик небӧг. Ышӧдысьнас, дерт, лои Елена Афанасьева, а петісны татшӧм формата небӧгъясыс тшӧтш Люба Ануфриева, Алёна Шомысова да Юля Нефёдова нывъёртъяслӧн.
 
 
     Кадыс нин бура уна коли, 200 экземплярыс разаліс куим вонад, муртса 10 кымын коли ас ордам. Колӧ нин мӧд небӧг вылӧ гижӧдъяс чукӧртны, а оз тай гижсьы. Ог тӧд, воссяс-ӧ коркӧ бӧр вӧр-васӧ сьӧлӧм пыр нуӧмыс да кабала вылӧ сьӧлӧмкылӧмъясӧс вуджӧдӧмыс. Кадыс петкӧдлас...

воскресенье, 7 сентября 2014 г.

Ӧньӧ Лав

     Талун уджач, шань, сюсь, тэрыб, бур, тӧлка, зiль, коми кыв радейтысь да коми кыв вӧсна тӧждысьысь морт, Ӧньӧ Лав, чужан лунасьӧ!!!
     Сьӧлӧмсянь чолӧмала да сиа сылы быд бурсӧ да шаньсӧ.


     Ӧньӧ Лав нимсӧ ме тшӧкыдакодь кывлывлi. Йӧз висьталӧмысь тӧдi коми кыв туялысь йылысь. Но некор на паныдасьны эз мойви. Чайтi, тайӧ, мися, кутшӧмкӧ ыджыд да важнӧй морт. Сибавны сы дiнӧ, дерт, он вермы.
     А коркӧ удж вылӧ локтi да аддза, креслӧаным пукалӧ зэв интереснӧй зон, мыйкӧ веськӧдлыськӧд варовитӧ. Ачыс мусаник, косiник, мыйкӧ ӧтторъя коми кыв йылысь висьталӧ. Ӧньӧ Лав тай вӧлӧма! Ми, аньяс, сёрнисӧ кежӧдлам и саридзӧдз, и енэжӧдз, а зонмыс ӧтторъя ӧти визь кутӧ, комияслӧн аскиа лун йылысь сёрнитӧ. Менӧ тайӧ чуймӧдiс. Та выйӧдз коми йӧз вӧсна кывкутӧмыс... Сэсся зонмыд выль программаяс петкӧдлiс, отсасьны корис. Ме, юр выв тыр удж вылӧ элясьӧмӧн, сёрнисӧ сёрниӧн и коли сэсся. Кыдз и унджык йӧзыс, мӧвпыштi тадз: "Метӧг на уджалысьяс сюрӧны, а мен некор тайӧ вӧчны..."
     Сэсся зонмыд небӧгъясла тшӧкыдакодь кежавлiс, бара на сёрнитiм. Сӧмын сэки кутi гӧгӧрвоны, мый не кӧ ми, то кодi? И вӧляникысь босьтчи уджӧ... Мыйкӧ ӧттор-мӧдтор, дзуртӧмӧн удж пондiс мунны... И сьӧлӧм вылын лӧсьыд лои - коми кыв сӧвмӧдӧмӧ ас пай пуктӧмысь!
     А сэсся и блогтӧ Ӧньӧ Лав ышӧдiс лӧсьӧдны, да не сӧмын ӧтнамӧс... Зонлӧн мырсьӧм-зунясьӧмыс и мукӧд шань коми йӧзӧс ышӧдӧ уджавны коми кыв дор!
     Аттьӧ тэныд, дона Ӧньӧ Лав, коми йӧзсӧ да коми кывсӧ радейтӧмысь!
     Чужан лунӧн тэнӧ!!!

Чолӧм, ёртъяс!

Мыйкӧ дыр нин эг гиж, дышӧдча компьютер сайӧ пуксьыны ӧтпускын... Град выв удж пыркӧда)). Шлындайтан кадӧ ас блогъяс удитӧмаӧсь нин лӧсьӧдны уна бур коми йӧз.)) Со тай!
Ӧньӧ Лав 
Сэсся юръяндзим лои да, бара босьтчи Тувсовъя сайӧ.
А выль коми блоггеръяслы сиа ыджыд вын, уна кад да кокни кыввор гижан уджын!
Бур туй ӧтуввез вӧрын-шӧрын-йӧрын-йирын!